طنز پنهان سعدی در گلستان؛ نگاهی به باب چهارم با استاد اكبر كتابدار

در برنامه كتاب فرهنگ رادیو فرهنگ، استاد اكبر كتابدار، پژوهشگر ادبیات فارسی، به بررسی ظرافت‌ها و شیرینی‌های طنز در گلستان سعدی، باب چهارم (در باب خاموشی) پرداخت.

1404/06/29
|
09:10

كتابدار در ابتدای سخنان خود با اشاره به موضوع «خاموشی» در گلستان گفت: «سعدی در این باب، بر ضرورت سكوت در جایی كه نیاز به سخن نیست تأكید دارد. او با بهره‌گیری از طنزی ظریف، به ما می‌آموزد كه شنیدن بیش از گفتن، نشانه خردمندی است.»

وی در توضیح معنای طنز افزود: «طنز با شوخ‌طبعی و لطیفه تفاوت دارد. شوخی و لطیفه در لحظه خنده ایجاد می‌كنند، اما طنز اندیشه‌برانگیز است؛ یعنی لبخند همراه با تفكر. طنز سعدی نیز چنین ویژگی‌ای دارد؛ لبخندی بر لب می‌نشاند و در لایه‌های پنهان، نكته‌ای عمیق را منتقل می‌كند.»

استاد كتابدار سپس نمونه‌ای از حكایت‌های باب چهارم را بیان كرد؛ از جمله حكایت موذنی در مسجد سنجار كه به سبب صدای ناموزونش، متولی مسجد برای رفتن او پول بیشتری پیشنهاد می‌دهد. او این روایت را نمونه‌ای از طنز لطیف سعدی دانست كه بدون استفاده از كلام تند یا زشت، حقیقتی را منتقل می‌كند.

همچنین حكایت كوتاه دیگری درباره خرید خانه و همسایه‌ای ناخوشایند ذكر شد كه در آن سعدی با بیانی طنزآمیز نشان می‌دهد گاه ارزش یك خانه تنها به سبب وجود همسایه بد كاهش می‌یابد.

دسترسی سریع