كتابخانه مجازی سازمان اسناد و كتابخانه ملی ایران دسترسی دیجیتال به تمامی اسناد و گنجینه‌های خطی خود را فراهم كرده است.
كرونا دنیا را وارد مرحله تازه‌ای از مناسبات و ارتباطات فردی و جمعی قرار داده است تا جایی كه برخی از روابط كاری و فكری و فرهنگی میان ما دیگر امكان پابرجا بودن به سبك و سیاق سابق از آن را نخواهد داشت. در این حین مشتقان مطالعه نیز این روزها در حال تجربه‌های تازه‌ای در مواجهه با كتاب هستند. رونق خریدهای دیجیتال، استفاده از كتابهای آن لاین و برخط و نیز مراجعه دیجیتالی به مراكز كتابخانه‌ای و اسنادی موجود در كشور در همین راستا طی دو ماه اخیر قابل توجه است.
سازمان اسناد و كتابخانه ملی ایران به عنوان یكی از بزرگترین منابع اسنادی مكتوب پژوهشگران ایرانی نیز طی ماه‌های گذشته در راستای ارائه خدمات به مخاطبان خود در سراسر كشور اقدام به ایجاد تسهیلاتی برای دسترسی آزاد به محتواهای قابل عرضه خود كرده است.
در این زمینه حسن باقری مدیركل توسعه خدمات دیجیتال سازمان اسناد و كتابخانه ملی ایران در گفتگویی با مهر درباره مهمترین اتفاقات این سازمان در زمینه عرضه محتوای دیجیتال به مخاطبان خود در ایام قرنطینه و كرونا در كشور عنوان كرد: در راستای مسؤولیت حاكمیتی و اجتماعی سازمان اسناد ما برای ارائه خدمت به دانش آموزان و دانشجویان سایت كتابخانه ملی كودك و نوجوان را 23 هزار عنوان كتاب برای مخاطبان در دسترسی كامل قرار دادیم كه برای استفاده از آن هیچ عضویتی لازم نیست و همه كاربران می‌توانند از محتوای آن كه شامل متن كامل كتاب‌ها به صورت تصویری است بهره برداری كنند.
به گفته وی استقبال از این اقدام به اندازه‌ای بوده كه از 20 اسفند تا 24 همین ماه 28 هزار بازدید كننده از سایت كتابخانه كودك انجام شده است.
باقری اما در ادامه اشاره‌ای نیز به فعالیت‌های كتابخانه مركزی این سازمان داشت و گفت: كتابخانه دیجیتالی سازمان تا پیش از این امكانی را داشت كه كاربران می‌توانستند اطلاعات متا دیتایی و كتابشناختی و توصیفی مدرك مورد جستجوی خود را در آن ببینند ولی اگر می‌خواستند محتوای اصل سند را ببینند باید حتماً به تالارهای كتابخانه مراجعه می‌كردند. با تعطیل شدن تالارهای كتابخانه كه روزانه نزدیك به دو هزار نفر بازدیدكننده حقیقی داشت، دسترسی آزاد به منابع اسنادی كتابخانه را باز كردیم. در این حوزه 100 هزار پرونده داشتیم و 4639000 برگ سند كه همگی در اختیار پژوهشگران قرار گرفت. در بخش نسخ خطی نیز 36 هزار عنوان نسخه شامل 1100000 صفحه و نیز 3700 كتاب چاپ سنگی و 220 هزار پایان نامه و نیز 38 هزار قطعه عكس تاریخی ما نیز به صورت دیجیتال قابل دسترسی و بهره‌برداری شد.
باقری در ادامه گریزی نیز به موضوع عضویت در كتابخانه زد و گفت: ما تمامی كسانی را كه از سال 92 عضویت داشتند ولی كارت خود را تمدید نكرده بودند را عضو كتابخانه دیجیتال كردیم كه عدالت دسترسی و تمركز زدایی از مراجعه حضوری انجام شود و دیگر نیازی به حضور در مركز برای مطالعه اصل سند وجود نداشته باشد. همچنین در روزهای اول تا سوم نوروز سیستم ثبت‌نام برای عضویت در كتابخانه دیجیتال روی وب فعال شد و عضویت در سایت كتابخانه دیجیتال هم روی سایت قرار گرفت و باید به عرض برسانم كه در این مدت ما از 30 هزار عضو كتابخانه دیجیتال خودمان به 200 هزار عضو رسیده‌ایم. این افزایش هفت برابری نشانی است از اشتیاقی كه برای استفاده از منابع ما به صورت دیجیتال وجود دارد
مدیركل توسعه خدمات دیجیتال سازمان اسناد و كتابخانه ملی ایران با اشاره به اینكه مهلت استفاده از این خدمات دو ماهه اعلام شده است اما فكر می‌كنم راهی كه در این مدت طی شد غیر قابل بازگشت باشد و شاید دیگر به وضعیت پایان بهمن ماه سال گذشته باز نگردیم و مخاطبان به ما اجازه تعطیلی خدمات دیجیتالی‌مان را ندهند.
باقری در پایان درباره مهمترین برنامه این مركز طی سال جاری نیز گفت: طی سال آتی در راستای خدماتی كه باید ارائه كنیم در صدد طراحی میز خدمتی هستیم كه در آن هر ایرانی كه وارد سایت كتابخانه می‌شود بداند كه چه خدماتی را می‌تواند به صورت غیرحضوری دریافت كند. سال قبل ما در این زمینه 23 خدمت ارائه می‌كردیم كه برخی كامل و برخی نیمه الكترونیكی بود ولی در سال جاری و تا تا پایان خرداد میز خدمت ما كاملاً الكترونیكی می‌شود.
بر پایه همین اتفاقات می‌توان به این باور قطعی رسید كه كرونا دیدگاه بخش زیادی از جامعه ما را تغییر داده است. اینكه چطور باید با مخاطب خود برخورد كنیم مساله اصلی این روزهای عرضه كنندگا محصولات فرهنگی است و بی‌شك در این زمینه. جامعه دیگر به ما دیگر اجازه برگشت به عقب را صادر نخواهد كرد.
منبع: مهر
