محمدامین ادیب طوسی (۱۳۶۱ -۱۲۸۳ ش)، دانشمند، روزنامه نگار و شاعر، متخلص به ادیب طوسی. وی در مشهد متولد شد و تحصیلات مقدماتی را در مكتب گذرانید. سپس، به تحصیل علوم دینی در مدارس قدیم پرداخت.
علوم ادبى را نزد ادیب نیشابورى و حكمت را نزد حاج میرزا عباسعلى معروف به فاضل و آقا بزرگ حكیم و فقه را نزد پدر خود آموخت. ادیب طوسى با سفرهایى كه به هند، تركستان، عربستان، مصر، شام و آسیاى صغیر كرد، به زبانهاى رایج عربى، تركى، اردو، انگلیسى، سانسكریت، اوستایى، پهلوى و كلدانى آشنایى كامل پیدا كرد. وى در تبریز اقامت نمود و مجلهى «ماهتاب» را در سال ۱۳۱۶ ش آنجا به مدت یك سال انتشار داد. در دانشكده ى ادبیات تبریز تدریس كرد و مدیریت مجلهى آن دانشكده را نیز عهدهدار شد. او كتب زیادى به رشتهى تحریر درآورد. از جمله آثار وى: «تاریخ دینى ایران» در دو دوره؛ «دستور زبان فارسى» در سه دوره؛ «بودا در هند»؛ «تخت سلیمان»؛ «پیام فردوسى»؛ به نظم؛ «لغات آذرى»؛ «لهجه هاى محلى»؛ «تعلیم و تربیت از نظر غزالى».مدرس، ادیب، محقق. تولد: ۱۲۸۳، مشهد (محله نوغان). درگذشت: ۵ خرداد ۱۳۶۱، تهران. محمد امین طوسى، معروف به ادیب طوسى، فرزند شیخ محمدحسین گیلانى در شهر مشهد به تحصیل پرداخت و در مكتب هاى قدیم و مدارس علوم دینى به كسب علم و دانش مشغول شد و علوم ادبى را از ادیب نیشابورى و حمكت و فسلفه را از آقا بزرگ حكیم آموخت و مدتى نیز در سبزوار نزد حاج ملا هادى سبزوارى به فراگیرى اصول فسلفه اشراق پرداخت. وى در سال ۱۳۴۲ ق. به بغداد رفت و در آنجا به تحصیل زبان انگلیسى و تدریس ادبیات مشغول شد و بعد از سه سال اقامت به مشهد بازگشت و در مدارس آنجا به تحصیل پرداخت. پس از آن نیز در مدرسه هاى تهران و یزد و تبریز به تدریس مشغول شد. ادیب طوسى سفرهایى به ندوتسان و عربستان سعودى و تركستان و مصر و سوره و تركیه نمود. از آن پس كه به ایران مراجعت كرد به استخدام وزارت فرهنگ درآمد و چندى در ادارهى كل نگارش وزارت فرهنگ به خدمت پرداخت و سالها نیز در دانشگاه تبریز به تدریس در دانشكده ى ادبیات مشغول بود و در ضمن مدیریت نشریهى «دانشكده ى ادبیات و علوم انسانى تبریز» را به عهده داشت. پس از آن كه بازنشسته گردید در اواخر عمر به تهران آمد و در این شهر اقامت گزید. از جمله آثار وى مىتوان به موارد زیر اشاره نمود: آموزش و پروش از نظر غزالى (تبریز، ۱۳۲۰)؛ ایام كودكى (نظم، تهران، ۱۳۱۲)؛ بودا در هند؛ پیام فردوسى (نظم، تهران، ۱۳۱۳)؛ تاریخ دینى ایران قدیم (در دو دوره)؛ تخت سلیمان؛ دستور زبان و معانى و بیان و بدیع فارسى؛ رابطه اوزان شعر یا ترانه هاى محلى ایران (تبریز، ۱۳۳۲)؛ فرهنگ لغات ادبى تبریز (دو جلد، ۱۳۴۹)؛ فرهنگ لغات بازیافته (ذیل برهان قاطع) (تبریز، دو جلد، ۱۳۴۳)؛ فرهنگ لغات لهجههاى محلى ایران؛ فقه الغة فارسى؛ لغات آذرى؛ تلخیص مثنوى؛ مهرشاه و میهن (نظم، تبریز ۱۳۲۰)؛ نقد الادب (بغداد). وى همچنین مجله ى «ماهتاب» (نشریه ى انجمن ادبى آذربایجان) و نیز داستانهایى چند را منتشر ساخت. از جمله این داستانها مى توان به این عنوان ها اشاره كرد: انتقام عشق (سه جلد، تبریز، ۱۳۱۹ -۱۳۱۷)، مرد عجیب، جوكى در جنگل، دخمه هاى سیاه یا كلبه بدبختان (تبریز ۱۳۲۰)، شبح مخوف، درویش گمنام.
